برای اینکه شما در آپارتمان خود آسایش و آرامش داشته باشید، تجهیزات مختلفی در ساختمان‌ها نصب می‌شوند. تاسیسات مکانیکی، یک نمونه از همین تجهیزاتی است که نقش مهمی در حال خوب شما در خانه ایفا می‌کنند.
این تاسیسات شامل تاسیسات گرمایشی، سرمایشی، تهویه، گازرسانی و مواردی از این دست می‌شوند. با ما در این مقاله با بررسی تاسیسات مکانیکی در ساختمان و گرفتن پاسخ سوالات خود در این زمینه همراه باشید.
تاسیسات مکانیکی ساختمان
تاسیسات مکانیکی در ساختمان، خدمات مکانیکی را برای ساکنین فراهم می‌کنند. وقتی صحبت از خدمات مکانیکی می‌شود در واقع منظور لوله کشی، سیستم‌های برقی (برای اطلاعات راجع به سیستم‌های برقی و تاسیسات الکتریکی به مقاله تاسیسات برقی مراجعه کنید)، سیستم تهویه، آسانسور و حتی پله‌های برقی است.
تاسیسات مکانیکی ساختمان در جهت به وجود آوردن محیطی احداث می‌شوند که نه تنها از ساختمان محافظت می‌کنند، بلکه محیطی امن و سالم نیز برای ساکنین ایجاد می‌کنند.
سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
یکی از پایه‌ای ترین سیستم‌های مکانیکی، سیستم گرمایشی و سرمایشی است. هدف از ایجاد سیستم گرمایشی وسرمایشی، به تعادل رساندن دمای محیط است. در زمستان سیستم گرمایشی و در تابستان سیستم سرمایشی فعالیت می‌کند. انواع مختلفی از این سیستم‌ها هم وجود دارند.
سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در کشور ما تاریخچه‌ی جالبی دارند. ابتدا از آتشدان‌ها برای گرم کردن خانه‌ها استفاده می‌شده اما بعد از آن کرسی خلق شده است. سیستم گرمایشی کرسی از جالب توجه‌ترین اختراعات ایرانیان است که هنوز هم در روزهای خیلی سرد سال در خیلی از مناطق کاربرد دارد. بعد از شومینه و هنگامی که یکی از پادشاهان قاجار یعنی ناصرالدین شاه به اروپا سفر کرد، استفاده از شومینه در ایران رایج شد. البته این سیستم گرمایشی بیشتر به عنوان یک جز تزئینی در خانه استفاده می‌شده است تا به عنوان سیستمی برای گرم کردن فضا.
در دوران بعد از قاجار یعنی پهلوی، استفاده از چراغ‌های علاالدین در ایران گسترش پیدا کرد. بعد از مدتی، چراغ علاالدین کم کم جای خود را به بخاری‌های نفتی داد. با گذشت زمان و پیشرفت کردن تکنولوژی در ایران و جهان، به مرور بخاری‌های برقی و گازی رواج پیدا کردند. امروزه نیز سرو کله‌ی سیستم گرمایش مرکزی و چیلرها پیدا شده است.
برای آنکه سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در ساختمان به صورتی استاندارد نصب شوند باید تجهیزات اولیه‌ی مناسبی برای نصب آن‌ها فراهم کرد. همچنین هرکسی نمی‌تواند این تجهیزات را نصب کند و حتما باید فرد دارای تخصص در این زمینه، این کار را انجام دهد.
سیستم تهویه
یکی دیگر از سیستم‌هایی که به عنوان یکی از زیردستههای سیستم مکانیکی به حساب می‌آیند، تهویه‌ها هستند. این سیستم‌ها که بیشتر در محیط‌های اداری کاربرد دارند، برای مطبوع نگه داشتن هوا استفاده می‌شوند. هنگامی که باقی سیستم‌های مکانیکی نصب می‌شوند، تهویه‌ها نیز در جای خود قرار می‌گیرند.
سیستم بهداشتی
سیستم بهداشتی از دیگر قسمت‌های مهم تاسیسات مکانیکی است که اگر دچار مشکل شوند، زندگی روزمره را نیز دچار مشکل جدی می‌کنند. تجهیزات بهداشتی شامل سیستم لوله کشی آب شهری، شیرآلات، سیستم فاضلاب و تجهیزات هواکش فاضلاب می‌شود.
آسانسور
اگر ساختمانی آسانسور داشته باشد، اتاق آسانسور یکی دیگر از بخش‌های ساختمان است که در مرحله‌ی تاسیسات مکانیکی، تجهیز می‌گردد. در زمان‌های گذشته آسانسور، همان بالابرهایی بود که به واسطه‌ی نخ یا سیم وظیفه‌ی خود را انجام می‌دادند. امروزه این بالابرها شکل پیشرفته‌تری پیدا کرده‌اند.
در هر ساختمانی اتاقکی برای آسانسور وجود دارد که تجهیزات آسانسور در آن قرار می‌گیرد. هنگام طراحی نقشه ی ساختمان و تعیین تاسیسات مکانیکی، باید به این قسمت نیز توجه شود.
سیستم گازرسانی
یکی از قسمت‌هایی که هنگام طراحی تاسیسات مکانیکی ساختمان به آن پرداخته می‌شود، سیستم گازرسانی است. مسیر لوله‌های گاز مشخص شده و مواردی که باید در آن رعایت شود بررسی می‌شود. مسیر لوله‌های گاز نباید خیلی طولانی باشد و همچنین باید این مسیر، ایمنی بالایی هم در ساختمان داشته باشد. اگر در این مرحله کوتاهی و غفلتی رخ دهد، ممکن است در آینده فاجعه‌ای اتفاق بیفتد که خسارات آن جبران ناپذیر باشد.
سیستم اطفا و اعلام حریق
با توجه به حجم ساختمان‌هایی که هر ساله آتش می‌گیرند، امروزه یکی از مواردی که باید در ساختمان‌ها وجود داشته باشد تا تاییدیه نهایی گرفته شود، سیستم اعلام و اطفا حریق است. البته این دو سیستم با هم فرق دارند. سیسم اعلام حریق، در صورت وجود نشانه‌های حریق مثل دود آژیر تولید می‌کند اما سیستم اطفا حریق لوله‌های آبی دارد که روی حریق پاشیده می‌شوند.
تاسیسات مروبط به مشاعات
بعضی از ساختمان‌ها علاوه بر مشاعاتی همچون راه پله‌ها، قسمت‌هایی همچون استخر نیز دارند. تاسیسات و تجهیزات قسمت‌های مشاع نیز در زمان طراحی و اجرای تاسیسات مکانیکی برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند.
چگونه تاسیسات مکانیکی اجرا می‌شوند؟
برای اجرای تاسیسات مکانیکی ابتدا باید تخمین‌های اولیه راجع به قسمت‌های مختلف تاسیسات زده شود. به طور مثال برای تعیین نوع سیستم سرمایش و گرمایش، آب و هوای منطقه‌ی جغرافیایی باید در نظر گرفته شود. در کشور ایران که آب و هوای نواحی شمالی، مرطوب و شرجی است، کولر گازی به عنوان یک سیستم گرمایشی گزینه‌ی مناسب‌تری نسبت به کولر آبی است.
مرحله‌ی بعدی در تاسیسات مکانیکی، جزئی و دقیق کردن محاسبات اولیه است. بعد از آنکه با تخمین‌های اولیه موافقت شد، محاسبات به شکل دقیقی انجام می‌شوند.
بعد از محاسبه‌ی دقیق، نوبت به طراحی در نقشه‌های ساختمان می‌رسد. بعد از قطعی شدن در طراحی‌ها، در مراحل ساخت و ساز اجرا می‌شوند.
نکات نهایی راجع به تاسیسات مکانیکی ساختمان
در هنگام طراحی و اجرای تاسیسات مکانیکی ساختمان، داشتن دقت بالا بسیار مهم است. هرگونه سهل انگاری و بی دقتی کردن در آینده باعث خسارت دیدن ساختمان و ساکنین آن می‌شود.
هنگام احداث هر کدام از تاسیسات مکانیکی همچون گرمایش و سرمایش، بهداشتی، گازرسانی و … نکات مخصوص به آن رعایت می‌شوند. اما به طور کلی باید در تمامی مراحل نظارت بر اجرای این تاسیسات اعمال شده و همچنین از افراد متخصص جهت احداث و راه‌اندازی این تاسیسات کمک گرفته شود. علاوه براین:
- از مواد و مصالح درجه یک استفاده شود.
- ساختمان‌هایی که تعداد طبقات آن‌ها بیشتر از 3 است، آسانسور داشته باشند.
- لوله‌هایی متناسب با محل نصب، به کار گرفته شود.
- به اقلیم آب و هوایی منطقه برای طراحی تاسیسات و جنس مصالح توجه شود.
- تمامی نکات فنی و علمی به صورت کامل اجرا و اعمال شوند.
