شاید در ظاهر، دنیای مصالح ساختمانی، دنیایی خشن و عاری از هر‌گونه ظرافت و رنگی به نظر برسد؛ اما وجود مصالحی مثل سیمان رنگی، این عقیده را باطل می‌کند. ممکن است شما برای اولین‌بار اسم این نوع از مصالح ساختمانی را شنیده باشید و قرار گرفتن کلمه‌ی “رنگی” در کنار مصالح ساختمانی زمختی مثل ” سیمان” برایتان عجیب باشد. اگر برای شما این سؤالات پیش آمده که سیمان رنگی چیست و چه تفاوتی با سیمان معمولی دارد، در چه مواردی استفاده می‌شود، چگونه تولید شده و چه قدمتی دارد تا پایان نوشتار همراه ما باشید.
سیمان رنگی چیست؟
سیمان یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی مصرفی در صنعت ساخت‌وساز است. معمولاً وقتی اسم سیمان به میان می‌آید همه‌ی ما یاد یک ماده‌ی زمخت خاکستری‌رنگ می‌افتیم. اما جالب است بدانید که با اضافه کردن رنگ به سیمان، ماده‌ای تولید می‌شود به اسم سیمان رنگی. اگر بخواهید طرحی خلاقانه و جالبی را اجرا کنید، این نوع سیمان می‌تواند یکی از مصالح انتخابی شما باشد.
در یک تعریف ساده، سیمانی که رنگی است درواقع همان سیمان معمولی است که 5 تا 10 درصد رنگ‌دانه به آن اضافه شده است و باعث تولید رنگ در آن می‌شود. نکتهای که در تولید این نوع سیمان باید رعایت شود، رعایت نسبت مخلوط رنگ‌دانه‌ها با سیمان معمولی است. این نسبت نباید بیشتر از 10 درصد باشد در غیر این صورت استحکام سیمان تحت تأثیر قرار میگیرد.
رنگ‌دانه‌هایی که در تولید سیمان رنگی (به انگلیسی: colored concrete) به کار برده می‌شوند، در سه شکل پودری، مایع و دانهای وجود دارند. هرکدام از شکلهای این رنگ‌دانه‌ها ویژگی و مزایای مخصوص به خود را دارند. رنگ‌دانه‌های استفاده شده در تولید این نوع از سیمان، از ذرات اکسید آهن ساخته شده‌اند که 10 برابر کوچک‌تر از ذرات تشکیل دهندهی سیمان معمولی هستند.
هنگامی که ذرات رنگ‌دانه با سیمان مرطوب مخلوط می‌شود، ذرات رنگی کوچک‌تر، ذرات بزرگ‌تر سیمان را احاطه کرده و می‌پوشاند. نسبت ذرات رنگ‌دانه بر اساس مخلوط سیمان است. یعنی هرچه مخلوط سیمان بیشتر باشد، رنگ‌دانه بیشتری برای تولید رنگی تیرهتر و پررنگ‌تر نیاز است.
برای رنگ کردن سیمان خاکستری، رنگ‌دانه‌ی بیشتری نیاز است و رنگ‌های تیره و خاکی به دست میآیند. اگر بخواهید خروجی کار، در طیف رنگی روشن‌تری باشد به سیمان سفید نیاز دارید که نسبت به سیمان خاکستری هزینه‌ی بیشتری دارد.
تاریخچه سیمان رنگی
شکل اولیه‌ی سیمان 3000 سال قبل از میلاد مسیح توسط مصریان باستان استفاده می‌شده است. از آن زمان به بعد، سیمان برای طیف وسیعی از مصارف صنعتی شامل ساختن پل‌ها، خیابان‌ها و ساختمان‌های مرتفع استفاده شده است. در طول دوره‌ی بعدی تاریخ سیمان، یعنی بعد از دهه‌ی 1850، شرکتها طیف گسترده‌ای از رنگ‌دانه‌ها را به مخلوط سیمان خود اضافه کردند تا بتوانند پروژه‌هایی منحصربه‌فرد، جالب و خلاقانه را طراحی و اجرا کنند.
در دهه 1900، قطعات ریختهگری برای رنگ شدن در رنگ‌دانه‌ها غوطهور می‌شدند. این روش رنگ‌آمیزی سیمان بین دهه 1920 تا 1940 برای رنگ‌آمیزی خانه‌های لوکس و ساختمان عمومی رایج بود. همچنین در طول دهه 1920 رنگ‌دانه‌ای برای ترکیب شدن با پودر سیمان خشک توسط شخصی به نام لین میسون اسکافیلد تولید شد.
پس از جنگ، استفاده از برومیت (به انگلیسی: bromite) – یک نوع آنیون معدنی – برای تولید سیمان رنگی توسعه یافت. بعد از آن زمان آزمایش‌های گوناگونی انجام شده و کم‌کم استفاده از سیمان‌های رنگی توسعهی بیشتری پیدا کرده است.
سیمان‌های رنگی درست مانند سیمان معمولی این قابلیت را دارند که در هر شکلی قالب‌گیری شوند و از آن برای تولید هر بافت، طرح یا الگویی استفاده کرد.
چگونه میتوان سیمان را رنگ کرد؟
دو روش اصلی برای رنگ کردن سیمان وجود دارد:
- استفاده از یک رنگ‌دانه خشک که پس از ریخته شدن روی سیمان، ساییده می‌شود.
- استفاده از یک رنگ‌دانه مایع یا خشک که قبل از ریختن سیمان با آن ترکیب می‌شود. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که امر چگونه امکانپذیر است؟
در جواب این سؤال باید گفت که ذرات رنگ‌دانه بسیار کوچک‌تر از ذرات سیمان هستند؛ بنابراین هنگامی که آن‌ها به یک ترکیب مبتنی بر سیمان اضافه می‌شوند، ذرات ریز، ذرات سیمان را میپوشانند و آن‌ها را رنگ می‌کنند.
در هر دو مورد از رنگ‌دانه‌های اکسید آهن که ساخته شده یا از زمین استخراج شده‌اند، استفاده می‌شود. روش رنگ‌آمیزی سیمان به این بستگی دارد که چه طرحی می‌خواهید اجرا کنید و روی چه سطحی قرار است کار کنید. هر روش مناسب سطح و طرح خاصی است.
برای مثال جارو زدن با رنگ‌دانه خشک آسان است؛ اما سیمانی که تولید می‌شود به‌راحتی خرد می‌شود و رنگ آن نیز دوام کمتری دارد. روش دوم رنگ‌آمیزی نسبت به روش اول کمی سخت‌تر است؛ اما اگر پروژه‌ی مد نظر شما کوچک است و به دنبال به دست آوردن بهترین نتیجه هستید، مطمئن‌ترین گزینه‌ی انتخابی است.
مزایای سیمان رنگی
سیمان‌هایی که رنگ می‌شوند به‌عنوان یک وسیله ساختمانی و تزئینی مزایای بسیار زیادی دارند. در این جا به بررسی چهار مورد از مهم‌ترین مزایای آن میپردازیم.
- دوام
سیمان، ماده‌ای بسیار بادوام است که برای سال‌های طولانی ماندگاری دارد و خراب نمی‌شود. اما در نظر بگیرید که برای سال‌های طولانی رنگ دیوار یا سطح مورد نظرتان خاکستری باشد. قطعاً بعد از مدتی ممکن است با خود آرزو کنید که ای کاش رنگ آن متفاوت بود. سیمان رنگی پاسخی برای این آرزو است. هم دوام سیمان معمولی را دارد و هم رنگی دارد که به فضا روح می‌بخشد و آن را از کرختی درمیآورد. - انعطاف‌پذیری
یکی از ویژگی‌های سیمان معمولی انعطاف‌پذیری آن برای قالب‌گیری است. سیمان‌های رنگی نیز این قابلیت را دارند. به علاوهی آنکه رنگی بودن این اجازه را به طراحان و معماران می‌دهد تا خلاقیت بیشتری در طرح‌ها و پروژههای خود به نمایش بگذارند.
- ثبات رنگ
شاید برخی نتوانند به سیمان‌های رنگی اعتماد کرده و فکر می‌کنند که ممکن است بعد از مدتی رنگ آن از بین برود. اما واقعیت خلاف این فکر است. رنگ‌دانه‌هایی که در رنگ‌آمیزی سیمان استفاده می‌شود از ثبات بالایی برخوردار هستند و جایی برای نگران شدن در این زمینه باقی نمی‌گذارند. - مقاوم در برابر محو شدن
مهم نیست که شما از سیمان‌های تزئینی و رنگی در داخل یا خارج بنا استفاده می‌کنید، این ماده در برابر محو شدن و اثراتی که آب‌وهوا بر مصالح ساختمانی می‌گذارد (برای مثال آهن ممکن است زنگ بزند) مقاوم است. هرچقدر هم که ساختمان در معرض تابش مستقیم نور خورشید باشد یا باران با آن برخورد کند، آسیبی به قسمت سیمانی نمی‌رسد.
کاربرد سیمان رنگی
استفاده از سیمان‌های رنگی از سیمان‌های معمولی گران‌تر تمام می‌شود؛ اما نتیجه‌ای که حاصل شده، ارزش این اختلاف هزینه را دارد. سیمان‌های تزئینی در موارد مختلفی کاربرد دارند. درواقع بسیاری از معماران از این نوع سیمان برای قسمت خاصی از پروژه‌ی خود استفاده می‌کنند. برای مثال برای اینکه قسمت‌هایی از خانه مثل شومینه منحصر به فرد به نظر برسد، آن را با این نوع سیمان تزئین می‌کنند.
