توزیع برق یکی از مهمترین عناصر در سیستم‌های برقی است که برای انتقال برق از منبع تولید به مصرف‌کنندگان مورد نیاز است. برای این منظور، سیستم‌های مختلفی مانند کابل‌ها، باسداکت‌ها، کابل باس‌ها و غیره استفاده می‌شود. هر یک از این سیستم‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که باید در انتخاب و طراحی آن‌ها مدنظر قرار گیرند.
در این مقاله از مجله تالی، ما قصد داریم باسداکت را به عنوان یکی از این سیستم‌ها معرفی کنیم و نشان دهیم که چرا این سیستم می‌تواند یک جایگزین مناسب برای سیستم کابلی باشد.
باسداکت چیست؟
باسداکت (باسوی یا باسبار) یک سیستم مدرن برای انتقال و توزیع برق است که در بسیاری از صنایع و ساختمان‌ها کاربرد دارد. این لوله فلزی عایق بندی شده با رزین ریخته‌گری، حاوی نوارهای مسی یا آلومینیومی است تا جریان برق را انتقال دهد. این روش می‌تواند جایگزین مناسبی برای کابل‌های برق یا کابل باس باشد.
باسداکت (به انگلیسی: bus duct) از کابل‌های سنتی برتری دارد زیرا کارآمدتر، انعطاف‌پذیرتر، ایمن‌تر و مقاوم‌تر است. باسداکت می‌تواند در محیط‌های بزرگ و صنعتی برای توزیع برق به دستگاه‌های مختلف استفاده شود. باسداکت دارای اجزای مختلفی مانند اتصالات، زاویه‌ها، نگهدارنده‌ها و جعبه‌های انشعاب است که به همدیگر متصل می‌شوند و یک مسیر مدولار را برای انتقال جریان برق ایجاد می‌کنند.
چرا از باسداکت به جای کابل استفاده می‌شود؟
امروزه سازندگان آگاه ترجیح می‌دهند از باسداکت به جای کابل استفاده کنند، زیرا این سیستم مدرن چندین مزیت نسبت به سیستم سنتی کابل دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
- فضای کمتری را اشغال می‌کنند: برعکس سیستم کابلی که نیاز به فضای آزاد زیادی برای قرار دادن شعاع خمش نیاز دارد، باسداکت به طراحی فضای کمتری نیاز دارد و فشرده‌تر نیز طراحی شده است.
- انعطاف پذیری و مقیاس پذیری: به دلیل طراحی مدولار، پیکربندی مجدد، گسترش و جابه‌جایی باسداکت با هزینه‌ی پروژه کم آسان است. ایجاد این تغییرات را می توان با کمترین اختلال در سرویس برق انجام داد.
- کاهش مقاومت: باسداکت چگالی جریان را بهینه می‌کند و با اینکار مقاومت را کاهش می‌دهد. طراحی آن فاصله بین رساناها را کم می‌کند تا مقاومت و افت ولتاژ کاهش یابد.
- هزینه کمتر در طول زمان: در حالی که برخی افراد باسداکت را گران‌تر از دیگر سیستم‌های انتقال برق می‌دانند، اما در طول زمان به صرفه تر است زیرا کارآمدتر و نگهداری آن راحت‌تر است. به شما این امکان را می‌دهد که بار مورد نیاز برای سیستم توزیع برق را به طور دقیق برنامه ریزی کنید، می‌توانید نیاز خود را به درستی تعیین کنید و هزینه‌های ناخواسته را در پایان پروژه از بین ببرید.
- نصب ایمن و سریع: باسداکت بسیار آسان نصب می‌شود چون به صورت کارآمد طراحی و مونتاژ شده‌است تا با نیازهای فضایی سازگار باشد. باسداکت طراحی پیچیده‌ای ندارد و ابزار تخصصی نمی‌خواهد.
باسداکت می‌تواند در صنایع، پست‌های برق، ساختمان‌ها و مراکز تجاری و اداری کاربرد داشته باشد و سودهای سرشاری را از لحاظ صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان نصیب سازندگان و مصرف‌کنندگان کند.
تفاوت باسداکت مسی و آلومینیومی
باسداکت های مسی و آلومینیومی هر کدام مزایا و معایب خود را دارند که بسته به نیازهای مشتری، انتخاب می‌شوند.
باسداکت‌های آلومینیومی ۷۰ درصد سبک‌تر از مس هستند که باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های نیروی کار به دلیل نصب آسان‌تر و نیاز به پشتیبانی کمتر می‌شوند. اما به دلیل هدایت‌پذیری کمتر برق بر اساس حجم نسبت به مس، باس داکت‌های آلومینیومی معمولاً باید بزرگتر باشند تا سطح هدایت‌پذیری یکسانی داشته باشند.
باسداکت‌های مسی بسیار هدایت‌پذیرتر از آلومینیوم هستند و به همین دلیل میل به جمع‌تر شدن دارند. اما قیمت مس نوسانی است و به دلیل وزن زیاد آن، نیاز به پشتیبانی بیشتر و در نتیجه هزینه‌های نیروی کار بیشتری دارد.
چالش‌های استفاده از باسداکت
در کنار مزایای زیادی که باسداکت در مقایسه با سیستم کابلی دارد، همچون هر سیستم دیگری، دارای چالش‌ها و معایبی است که باید در نظر گرفته شوند. برخی از این چالش‌ها و معایب عبارتند از:
- هزینه اولیه بالا: باسداکت یک سیستم پیش‌ساخته و مدولار است که نیاز به طراحی و ساخت دقیق و با کیفیت دارد. این باعث می‌شود که هزینه اولیه خرید و نصب باسداکت بالاتر از سیستم کابلی باشد. البته این هزینه بالا در طول عمر سیستم با صرفه‌جویی در هزینه‌های نگهداری، تعمیر و توسعه جبران می‌شود.
- نیاز به تخصص بالا: باسداکت یک سیستم پیچیده و حساس است که نیاز به دانش و تجربه بالا برای طراحی، نصب و راه‌اندازی دارد. اگر این کارها به درستی انجام نشود، ممکن است باعث ایجاد خطراتی مانند اتصال کوتاه، گرم شدن بیش از حد، آتشسوزی و انفجار شود. بنابراین، باید از پیمانکاران و مهندسان متخصص و مجرب برای اجرای باسداکت استفاده کرد.
- محدودیت در تغییرات: باسداکت یک سیستم مدولار است که قطعات آن به هم متصل می‌شوند. این امر باعث می‌شود تا تغییرات در مسیر یا طول باسداکت محدود و دشوار باشد. برای انجام تغییرات، باید قطعات جدید را سفارش داد و منتظر تحویل آن‌ها بود. این در حالی است که در سیستم کابلی، تغییرات ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شوند.
نکاتی که درباره باسداکت نمی‌دانید
باسداکت همچنین قابلیت بازیابی دارد و می توان آن را در صورت نیاز جابجا یا توسعه داد. برای انبارکردن، نصب، بهره برداری و نگهداری باسداکت باید رعایت نکات زیر را داشت:
- باسداکت را در فضای بسته و خشک نگهداری کنید و در برابر آسیب فیزیکی و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار آهک (بتن)، آب، بخارات خورنده یا مایعات و نمک ها محافظت کنید.
- باسداکت را با توجه به راهنمای فنی و طراحی تولید کننده نصب و اتصال کنید و از استفاده از قطعات غیر استاندارد یا ناسازگار خودداری کنید.
- باسداکت را قبل از راه اندازی از نظر برقی و مکانیکی بررسی کنید و مطمئن شوید که همه پیچ ها و مهره ها به درستی محکم شده اند.
- باسداکت را در دوره های معین از نظر تمیزی، سالمی و عملکرد چک کنید و در صورت لزوم تعمیر یا تعویض کنید.
- باسداکت را در صورت عدم استفاده یا تغییر مکان، با رعایت اصول بسته بندی و حمل و نقل مناسب، بازیابی کنید.
فناوری باسداکت به طور مداوم در حال تکامل است. کارشناسان صنعتی راه‌های جدیدی را برای افزایش ایمنی، کارایی و بهره‌وری آن بررسی می‌کنند. برخی از نوآوری‌های امیدوارکننده شامل استفاده از مواد مرکب تقویت شده با الیاف است که خواص مکانیکی و عایق‌بندی باسداکت را بهبود می‌بخشد. روند قابل توجه دیگر، استفاده از سیستم‌های نظارت هوشمند است که می‌توانند مشکلات کیفیت برق را در زمان درست آن تشخیص دهند و رفع کنند؛ در نتیجه زمان توقف را کاهش دهد و باعث افزایش بهره وری شوند.
برای خواندن مطالب بیشتر مجله تالی را دنبال کنید.
