یکی از کاربردهای اصلی ساختمان، تامین ایمنی و انتقال حس امنیت است. اما چگونه این ساختمان ایمن می‌شود؟ چه مراحلی را طی می‌کند تا سازه‌ای مستحکم شود؟ آیا ساختمان قبل از تکمیل شدنش می‌تواند این ایمنی را داشته باشد؟
می‌دانید که رعایت ایمنی در حین احداث ساختمان از موارد بسیار مهم و حیاتی است که باید به آن توجه کرد. رعایت این اصول علاوه بر حفظ جان پرسنل در حین کار، مقاومت ساختمان را نیز در دراز مدت تضمین می‌کند.
با مجله تالی همراه باشید تا بدانید ایمنی در ساخت و ساز چه اهمیتی دارد و شامل چه مباحثی است.
چرا انقدر به ایمنی در ساخت وساز توجه می‌شود و قوانین و ضوابط دقیق و زیادی برای آن نوشته شده است؟ باید بدانید اینکار حفظ سلامت انسان‌ها و زندگی‌شان را به همراه دارد. از آنجایی که حوزه ساخت وساز شامل فعالیت‌های مختلف و پیچیده‌ای است که هرکدام خطرات و ریسک‌های خاص خود را دارند، رعایت نکات ایمنی می‌تواند جان و مال کارگران و کارفرمایان را از حوادث احتمالی حفظ کند.
مبحث 12 مقررات ملی ساختمان
این موضوع انقدر اهمیت دارد که یکی از 22 مبحث مقررات ملی ساختمان را به خود اختصاص داده است. این مبحث با عنوان “ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا”، حداقل ضوابط و مقررات به منظور تأمین ایمنی، بهداشت کار و حفاظت از محیط زیست هنگام اجرای عملیات ساختمانی را در محل کارگاه ساختمانی تعیین می‌کند.
مبحث 12 مقررات ملی ساختمان یکی از مباحثی است که به طور خاص به موضوع HSE در حوزه ساختمان می‌پردازد.
HSE
HSE به مجموعه ای ازاصول، قوانین، ضوابط و فعالیت‌هایی اشاره دارد که با هدف حفظ و ارتقای سلامت و ایمنی کارگران، کارفرمایان، مشتریان و جامعه و حفاظت از محیط زیست در حین انجام فعالیت‌های صنعتی و ساختمانی انجام می‌شود. HSE یکی از مهمترین مباحث مربوط به ساخت و ساز است که باید توسط تمام دست اندرکاران رعایت شود.
HSE ساختمان از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- بهداشت (Health): بخشی که به حفظ سلامت جسمی و روانی کارگران و سایر افراد درگیر در پروژه‌های ساختمانی می‌پردازد. این بخش شامل ارزیابی عوامل زیان‌آور مانند گرد و غبار، نویز، ارتعاش، دما، رطوبت، تابش، مواد شیمیایی و زیستی و ارائه خدمات پزشکی، بهداشتی و رفاهی مانند تغذیه، آب، دستشویی، استراحت و ورزش است.
- ایمنی (Safety): این بخش به پیشگیری از حوادث و آسیب‌های ناشی از کار در محیط ساختمانی می‌پردازد وشامل شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک‌ها، اتخاذ تدابیر کنترلی، آموزش و آگاه سازی، نظارت و بازرسی، بیمه و گزارش دهی است. در این بخش باید به استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های مناسب برای انجام کارهای ساختمانی مانند قالب بندی، آرماتوربندی، بتن ریزی، جوشکاری، نصب و تعمیر و … نیز توجه شود.
- محیط زیست (Environment): کاهش تأثیرات منفی فعالیت‌های ساختمانی بر روی محیط زیست، مربوط به این بخش است. این بخش شامل ارزیابی تأثیرات زیست محیطی، انتخاب مصالح و روش‌های سازگار با محیط زیست، کاهش مصرف انرژی و منابع طبیعی، کاهش تولید پسماند و انتشار آلاینده‌ها، بازیافت و دفع صحیح پسماند و… است.
همانطور که متوجه شدید، این موضوع بسیار گسترده است و جزئیات فراوانی را شامل می‌شود. در ادامه به بررسی نمونه‌هایی از این موضوعات می‌پردازیم:
- استفاده از لباس کار، کفش ایمنی، کلاه ایمنی، دستکش ایمنی، عینک ایمنی، ماسک حفاظتی، کمربند ایمنی و سایر وسایل حفاظت فردی
رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به تجهیزات و لباس‌های حفاظت فردی. باید از تجهیزات و لباس‌هایی استفاده کرد که با استانداردهای تایید شده توسط مرکز تحقیقات یا سایر سازمان‌های معتبر مطابقت داشته باشند. برای مثال، کلاه ایمنی باید دارای استاندارد ANSI Z89.1 یا ISO 3873 باشد. - نصب وسایل اطفاء حریق و کمک‌های اولیه در محل‌های قابل دسترسی و قابل رویت در کارگاه ساختمان
وسایل اطفاء حریق باید در محل‌های قابل دسترسی و قابل رویت و استانداردهای ملی و بین المللی نصب شوند. برای مثال، کپسول‌های اطفاء حریق باید با ارتفاعی متناسب و با بست‌های مناسب و نوارهای برزنتی به دیوار نصب شوند. جعبه‌های کمک‌های اولیه باید با رنگ قرمز و علامت صلیب سفید مشخص شوند و در نزدیکی درب‌های فرار یا مرکز کارگاه نصب شوند. همچنین باید به زمان تعمیر یا تعویض آنها نیز توجه شود؛ برای مثال، کپسول‌های اطفاء حریق باید هر 6 ماه یک بار شارژ شوند. - استفاده از داربست، نردبان، راه پله و سایر وسایل دسترسی مناسب برای کار در ارتفاع
وسایل دسترسی باید با توجه به استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوطه طراحی، ساخته، نصب و بازرسی شوند. برای مثال، داربست باید با رعایت موارد مشخص شده در مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان و استاندارد ISIRI 11394 انجام شود. یا نردبان باید با رعایت موارد مشخص شده در استاندارد ISIRI 11395 انجام شود. باید توجه کرد که نکات داربست‌ها دارای نرده حفاظتی و پاخوره باشد و از انبار کردن مصالح روی آن خودداری شود. همچنین نردبان با زاویه مناسب و با تثبیت محکم نصب شود و از بارگذاری بیش از حد آن خودداری شود. - استفاده از دستگاه‌های برش، جوش، برق و سایر تجهیزات مکانیکی با رعایت اصول ایمنی
قبل از شروع کار، باید با روند و نحوه کار با دستگاهها و تجهیزات آشنا باشید و دستورالعمل‌ها و راهنماهای مربوطه را مطالعه کنید. همچنین باید از توانایی و صلاحیت خود برای انجام کار مطمئن باشید و در صورت نیاز از کسانی که مجرب و آموزش دیده‌اند کمک بگیرید.
قبل از استفاده از دستگاهها و تجهیزات، باید آنها را از نظر تکمیل بودن قطعات، داشتن محافظ، کارکرد صحیح، تنظیمات مناسب و سایر موارد مربوطه بررسی کنید و از سالم بودن و ایمنی آنها اطمینان حاصل کنید. در صورت داشتن هرگونه شکستگی، عیب، نقص یا خطر، باید از استفاده از آنها خودداری کرده و به مسئولین گزارش دهید.
در هنگام استفاده از دستگاهها و تجهیزات، باید از محافظ، لباس مخصوص، ماسک، دستکش، محافظ گوش و کفش کار استفاده کنید و از پوشیدن لباس‌های گشاد، زیورآلات، ساعت، انگشتر و سایر وسایل اضافه خودداری کنید. همچنین باید از تماس مستقیم با قسمت‌های زنده، تیز، داغ یا متحرک دستگاهها و تجهیزات خودداری کنید و از پرت کردن حواس خود و شوخی یا صحبت با دیگران در هنگام کار پرهیز کنید.
بعد از اتمام کار، باید دستگاهها و تجهیزات را خاموش کرده و از برق جدا کنید و آنها را تمیز کرده و هر کدام را در جای مناسب و مخصوص خود قرار دهید. همچنین باید از محل کار خود نظافت کنید و از وجود هرگونه مواد یا مصالح اضافی، زباله، گرد و غبار یا مواد قابل اشتعال یا انفجار خودداری کنید. - استفاده از محافظ گوش، بینی و دهان در محیط‌های نویزی، گرد و غباری و آلوده
برچسب گذاری، گزارش دادن و دورانداختن محافظ‌های آسیب دیده یا معیوب. باید از محافظ‌هایی که دچار شکستگی، پارگی، سوراخ، کثیفی یا ساییدگی شده‌اند استفاده نکرد و آنها را برچسب‌گذاری کرد (برای جلوگیری از استفاده توسط دیگران)، گزارش داد (برای اطلاع رسانی به مسئولین) و دورانداخت یا تعویض کرد. - رعایت فاصله ایمنی بین تجهیزات و مصالح ساختمانی و جلوگیری از انباشته شدن آنها
تجهیزات و مصالح ساختمانی باید در جایی قرار داده شوند که خطراتی برای عابران، خودروها، تاسیسات عمومی، بناها و درختان مجاور کارگاه ساختمانی نداشته باشند. همچنین مانع دسترسی به تاسیسات و تجهیزات شهری از قبیل آب و برق و گاز، فاضلاب، شیرهای آتش نشانی و یا مانع دید علائم راهنمایی و رانندگی نشوند.
تجهیزات و مصالح ساختمانی باید به گونه‌ای انباشته شوند که ثبات و تعادل آنها تضمین شده باشد و احتمال سقوط یا لغزش آنها وجود نداشته باشد. برای این منظور باید از وسایل مناسب برای جداکردن، پشتیبانی، بستن و محافظت از تجهیزات و مصالح استفاده کرد.
تجهیزات و مصالح ساختمانی باید به نحوی مرتب و منظم باشند که در صورت نیاز به استفاده یا حمل و نقل آنها، به راحتی قابل دسترسی و جابجایی باشند. برای این منظور باید از روش‌های مناسب برای شماره‌گذاری، برچسب‌گذاری، دسته‌بندی و مرتب‌سازی تجهیزات و مصالح استفاده کرد.
متوجه شده‌اید که تجهیز کارگاه ساختمانی بدون رعایت ایمنی، بی معنا است و عوارض جبران ناپذیری را می‌تواند به دنبال داشته باشد. رعایت این اصول برابر با تضمین جان کارکنان است تا بتوانند ساختمان‌هایی ایمن بسازند تا پناهگاهی برای انسان باشند.
برای خواندن مطالب مرتبط با مجله تالی همراه باشید.
