شهرها و جوامع مختلف در سرتاسر جهان برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) و جلوگیری از تأثیرات خطرناکی که تغییرات آب و هوایی درپی دارند، گام برمی‌دارند. استراتژی آن‌ها معمولا مبتنی‌بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از بخش‌هایی مانند حمل و نقل، انرژی، مسکن و زباله تمرکز دارد.
اما یک بخش وجود دارد که بسیاری از جوامع در برنامه‌های خود از آن غفلت می‌کنند یا به اندازهی باقی بخش‌ها برای آن‌ها اهمیت ندارد: جنگل‌ها و درختان.
غفلت از بخش جنگل‌ها، یک فرصت ازدست‌رفته بزرگ است، چرا که درختان نه تنها هنگام پاکسازی، کربن را در جو جذب می‌کنند بلکه در حین رشد نیز، دی اکسید کربن را از جو خارج می‌کنند. البته وجود درخت و مراتع سبز برای شهرها مزایای بی‌شمار دیگری هم دارد.
چرا جوامع، درختان را در برنامه‌های اقلیمی خود از قلم می‌اندازند؟
مشخص کردن روند گردش گازهای گلخانه‌ای، اولین قدم مهم در طراحی استراتژی اقدامات مرتبط با اقلیم است؛ چراکه مشخص می‌کند گازهای گلخانه‌ای از کجا منتشر می‌شوند و بزر‌گ‌ترین فرصتی که می‌توان از آن در راستای کاهش این گازها استفاده کرد در کجا وجود دارد.
بااین‌حال، تاکنون، شهرها و جوامع اطلاعات دقیقی درمورد چگونگی روند انتشار گازهای گلخانه‌ای در جنگل‌ها و میان درختان داخل مرزهای خود کسب نکردهاند. دستورالعمل جدید و توسعهیافتهای توسط دولتهای محلی WRI و ICLEI با هدف تغییر این مسئله تدوین شده است.
درحالی‌که پتانسیل کاهش اثر گازهای گلخانه‌ای توسط درختان و درواقع جنگل‌ها به نسبت قسمتهای دیگر ممکن است کوچک‌تر به نظر برسد اما دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا پوشش جنگلی در شهرها باید بیشتر باشد و چگونه این مسئله می‌تواند به کاهش گازهای گلخانه‌ای کمک کند. در این جا 5 دلیل آورده‌ایم که نشان می‌دهند جوامع باید توجه به درختان و جنگل‌ها را در فهرست اقدامات لازم برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی جای دهند:
- دلیل شماره یک:
درختان و جنگل‌ها هم گاز دی‌اکسیدکربن تولید می‌کنند و هم آن را از چرخهی طبیعت حذف می‌کنند.
وقتی جنگل‌ها و درختان پاکسازی یا تخریب می‌شوند – مانند توسعه شهری، کشاورزی یا آتش سوزی – به منبعی از تولید و انتشار کربن برای جو تبدیل می‌شوند. حدود 10 درصد از انتشار دی اکسید کربنی که هر ساله در سطح جهان به جو اضافه می‌شود، ناشی از تغییر کاربری زمین و جنگلداری است.
هنگامی که درختان از بین می‌روند، گاز دی‌اکسیدکربن را در جو آزاد می‌کنند و همچنین توانایی زمین نیز برای حذف کربن اضافی در جو بدون حضور آن درختان کاهش پیدا می‌کند.
برعکس، هنگامی که جنگل‌ها و درختان باقی مانده به جای آنکه تخریب شوند، محافظت شده، بازسازی و کاشته می‌شوند، هنگام رشد کربن را جذب می‌کنند. درنتیجه باعث حذف کربن از جو و همچنین کاهش تغییرات آب و هوایی می‌شوند.
به دلیل نبود راهنمایی دقیقی تاکنون، اکثر شهرها و جوامع تلاشی برای این موضوع نکردهاند که تخمین بزنند از بین رفتن و تخریب جنگل‌ها و درختان در داخل مرزهای آن‌ها تا چه اندازه در انتشار کربن نقش داشته است. یا درختان باقیمانده چگونه می‌توانند به جذب کربن کمک کنند.
شهرها و جوامع باید این نقش‌های دوگانه را بشناسند و برای حفظ و تقویت مخزن جذب کربن خود تلاش کنند. به عنوان مثال شهرستان مونتگومری، مریلند، یک شهرستان جنگلی در ساحل شرقی ایالات متحده است و پارک‌های زیادی با جنگل‌های بالغ، مناطق جنگلی که از حوزه‌های آبخیز مهم محافظت می‌کنند و همچنین زمین‌های حومهای و کشاورزی فراوانی که شامل درختان می‌شود، دارد.
درنتیجه، جنگل‌های شهرستان منتگومری به عنوان مخزن خالصی برای جذب کربن عمل کرده و در مجموع کربن بیشتری را نسبت به زمانی که برای توسعه قطع می‌شوند و تولید می‌شود، جذب می‌کنند.
این شهرستان از داده‌های به‌دست‌آمده از موجودی گازهای گلخانه‌ای برای جنگل‌ها و درختان استفاده می‌کند تا شیوه‌های مدیریت زمین را مثل کاهش حذف درختان در طول توسعه، محاسبه پتانسیل جذب کربن از دست رفته هنگام حذف درختان و برنامه‌ریزی برنامه‌های درختکاری بهتر درک کند.
- دلیل شماره دو:
مراقبت از جنگل‌های شهری حتی اگر پتانسیل آن‌ها برای کاهش کربن کم باشد، سهلالوصولترین کار است.
در محیط‌های شهری، جنگل‌ها و درختان ممکن است قطعه نسبتاً کوچکی از پازل کلی اقلیم آب‌وهوا را تشکیل دهند، چرا که نقش آن‌ها اغلب به دلیل انتشار بسیار زیاد گازهای گلخانه‌ای از بخش‌های دیگر مانند حمل‌ونقل و انرژی، کمرنگ می‌شود. این قضیه به‌خصوص در مورد شهرهای بزرگ صادق است، مانند بسیاری از شهرهایی که این برنامه‌ی راهنمایی به طور آزمایشی در آن‌ها اجرا شده است.
بااین‌حال، انتشار گاز گلخانه‌ای از بخش جنگل‌ها هنوز در برنامه اقدام اقلیمی شهر عنصر مهمی به شمار می‌آیند؛ چراکه آن‌ها درحالی‌که تغییرات، در بخش‌های با انتشار بیشتر در حال ایجاد است، سهلالوصولترین اقدام برای کاهش انتشارها و حفظ حذف کربن به شمار می‌روند.
حفاظت از جنگل‌ها و جلوگیری از تخریب آن‌ها، به‌عنوان یکی از مقرونبهصرفهترین استراتژ‌ی‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای معروف هستند.
بسیاری از جوامع متعهد شده‌اند که تا اواخر قرن مقدار کربن موجود در فضای مرزهای آن‌ها به مقدار طبیعی که باید وجود داشته باشد برسد. جنگل‌ها و درختان می‌توانند به دستیابی به حداکثر اندازهی کاهش انتشار مورد نیاز برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه اقلیمی کمک کنند.
در مقیاس جهانی، پایان دادن به تغییر جنگل‌ها، حفظ مخازن کربن موجود در جنگل‌ها و احیای جنگل‌های تخریب‌شده، پتانسیل جلوگیری از انتشار بیش از یک‌سوم گازهای گلخانه‌ای را دارد.
- دلیل شماره سه:
درختان و جنگل‌های شهری برای سازگاری با آب‌وهوا مهم هستند.
درختان می‌توانند با ایجاد حائل در برابر خطرات اقلیمی خاصی و ایجاد فضاهای شهری قابل سکونتتر، مزایای قابل توجهی برای سازگاری فراهم کنند.
به‌عنوان مثال در جاکارتای شهرنشین – شهری که حداقل جنگل را دارد و به طور دائمی تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی قرار دارد – از بین رفتن درختان شهری، یک منبع کوچک تولید کربن است و حفاظت از میلیون‌ها درخت موجود جاکارتا، یک مخرن کوچک جذب کربن به شمار می‌رود که با انتشار گازهای گلخانه‌ای از سایر بخش‌ها نیز مرتبط است.
با این حال درختان شهری مزایای فوقالعادهای را برای انعطاف‌پذیرتر کردن شهر فراهم می‌کنند. این درختان، با افزایش نفوذ به داخل زمین و کاهش حجم و سرعت آب‌های روان سطحی، از زندگی و اموال مردم در برابر تأثیرات سیلاب‌ها محافظت می‌کنند.
درختان با ذخیره آب در خاک اطراف _ به ویژه بالادست – و جلوگیری از وقوع سیل، فراوانی و شدت حوادث ناشی از وقوع سیل را کاهش می‌دهند. همچنین از دیگر مزایای این درختان این است که هوایی که 11 میلیون ساکن جاکارتا تنفس می‌کنند را به وسیله جمع‌آوری ذرات معلق در هوا روی برگ‌هایشان و حذف برخی گازهای مضر پاک می‌کنند.
در سایر شهرها، درختان با ایجاد سایه و از طریق تبخیر و تعریق، می‌توانند دما را کاهش دهند. در نتیجه اثر جزیره گرمایی را کاهش داده و شهرها را در طول مو‌ج‌های خطرناک و مکرر گرما خنک می‌کنند. این درختان همچنین می‌توانند با تهیه مواد غذایی مثل میوه، آجیل و برگ برای مصرف انسان و دام، به بهبود امنیت غذایی و تغذیه ساکنین محلی کمک کنند.
- دلیل شماره چهار:
گسترش پوشش درختی به برطرف کردن نابرابری‌ها کمک می‌کند.
هنگامی که شهرها این موضوع را درک کنند که جنگل‌ها و درختانشان چقدر کربن منتشر می‌کنند و چقدر نیز از جو حذف می‌کنند، ممکن است علاقه بیشتری به گسترش پوشش جنگلی در سراسر مرز خود پیدا کنند تا از این راه حل طبیعی اقلیمی قدرتمند استفاده کنند.
این امر نشان‌دهنده فرصتی به موقع برای آن‌ها برای رسیدگی به دسترسی نابرابر به درختان و فضای سبز است، پدیدهای که در شهرهای بزرگ در سرتاسر جهان بسیار رایج است. مناطق ثروتمند حومه شهر معمولا فضای سبز بیشتری نسبت به مناطق فقیرتر دارند. درنتیجه ساکنان کمدرآمد احتمال بیشتری دارد که در محله‌های گرمتر با سطوح بالاتر آلودگی هوا و سیلابهای طوفانی زندگی کنند.
به عنوان مثال شهر بمبئی از 27 بخش تشکیل شده است. تفاوت زیادی در پوشش گیاهی بین بخش‌های ثروتمندی مثل بوریوالی (Borivali) با 35 درصد پوشش درختی و بخش‌های کمتر ثروتمند مثل دادار (Dadar) که پوشش درختی آن تنها 8 درصد تخمین زده شده است، وجود دارد. این درک جدید از اینکه چگونه درختان شهر به کاهش این نابرابری کمک می‌کنند، مسئولین را قادر می‌سازد تا برای افزایش عادلانه پوشش درختی در سرتاسر بخش‌ها ، همانطور که در برنامه‌ی اقدام اقلیمی که اخیرا منتشر شده، قرار داده شده است، برنامه‌ریزی کنند.
- دلیل شماره پنج:
مزایای جنگل‌ها و درختان فراتر از اقلیم می‌رود.
درختان شهری مزایای بسیار بیشتری از صرفاً کاهش کربن و سازگاری با اقلیم دارند. این مزایا شامل مواردی همچون بهبود سلامت و رفاه ساکنان محلی از طریق کاهش فشار خون بالا، کاهش استرس و بهبود خلق‌وخو، تقویت سیستم ایمنی، کاهش خطر ابتلا به برخی اختلالات روانی و حمایت از رشد ذهنی کودکان می‌شود. دسترسی به فضای سبز از طریق پیاده‌روی در طبیعت به شکل فزایندهای با مزایای سلامت جسمی و روانی مرتبط است. برخی از پزشکان حتی این فعالیتها را برای درمان بیمار‌ی‌هایی مثل اضطراب و افسردگی تجویز می‌کنند.
درختان و جنگل‌های شهری همچنین زیستگاهی برای تنوع زیستی فراهم می‌کنند و می‌توانند از طریق ایجاد شغل‌هایی برای نگهداری و مدیریت فضاهای سبز به معیشت انسان کمک کنند.
کمک به شهرها و جوامع برای استفاده از درختان و جنگل‌ها برای ایفای نقشی بزرگ‌تر در اقدام اقلیمی
البته حتی شهرها و جوامعی که حجم زیادی از پوشش جنگلی دارند نباید تنها به این پوشش جنگلی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تکیه کنند. به‌عنوان مکان‌هایی که تا سال 2050، 80 درصد جمعیت جهان را در خود جای خواهند داد، جنگ علیه تغییرات اقلیمی در میدان نبرد شهر انجام خواهد شد. شهرها باید انتشار گازهای گلخانه‌ای از هر بخش – حمل‌ونقل، انرژی، صنعت و بخش‌های دیگر – را مهار کنند. جنگل‌ها و درختان باید بخشی از این استراتژی باشند نه تنها استراتژی.
