یکی از قدیمی‌ترین مراحل ساخت یک بنا، آجرچینی است. شما به هر شکلی بخواهید بنایی را بسازید باید مرحله‌ی آجرچینی را پشت سر بگذارید. البته شکل مصالح و درواقع آجرهایی که در این مرحله به کار برده می‌شوند در طی زمان تغییر کرده است.
در این مقاله می‌خواهیم صفر تا صد این مسئله و انواع آجرهایی که از زمان گذشته تا کنون استفاده می‌شده است را بررسی کنیم. برای آشنایی با مراحل قبل از دیوار چینی به مقالات مرتبط با خاکبرداری، فوانداسیون و احداث اسکلت ساختمان می‌توانید مراجعه کنید. با ما همراه باشید.
آجر چینی چیست؟
تعریف آجرچینی در خود عنوان آن نهفته است. به قرار دادن آجرها روی هم برای ساخته شدن بنایی به همراه ملات، آجرچینی می‌گویند. قدمت آجرچینی به زمان‌های بسیار دور برمی‌گردد. به جرئت می‌توان گفت تاریخ آن به آغاز تمدن‌های بشری بازمی‌گردد. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم باید به سراغ تاریخچه آجر برویم.
تاریخچه آجر
نمی‌توان به صورت دقیق گفت که آجر در چه زمانی به وجود آمده است و دقیقا از چه تاریخی جوامع شروع به استفاده از آن به عنوان یک مصالح ساختمانی کرده‌اند. اما باستان‌شناسان آجرهایی در اطراف شهر باستانی جریکو در جنوب ترکیه امروزی کشف کرده‌اند که قدمتشان به 7000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد.
بررسی‌ها نشان داده است که این آجرها احتمالا از گل رس ساخته شده‌اند، به شکل آجر درآمده و سپس در هوای آزاد خشک شده‌اند. علاوه براین آجرهایی از یک بازه زمانی مشابه – بین 7000 تا 3500 سال قبل از میلاد – در سایر مناطق خاورمیانه و خلیج فارس در اطراف منطقه دجله کشف شده است.
خانه‌هایی ساخته شده از آجر گل رس نیز در پاکستان و مناطق دیگری از جنوب آسیا پیدا شده‌اند. خرابه‌های مصر باستان نشان می‌دهند که مصریان باستان هم از آجرهای خشک شده از جنس خاک رس مخلوط با کاه استفاده می‌کردند.
پیدایش آجرها لزوما به یک مکان برنمی‌گردد. شواهد نشان داده‌اند که به طور همزمان در مکان‌های مختلف در سرتاسر جهان از آجر استفاده می‌شده است. البته این فقط به استفاده از آجر گلی خلاصه نمی‌شود. از حفاری‌های انجام شده در چین آجرهای پخته‌ای به دست آمده است که تاریخ ساخت آن به 3000 تا 4000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد.
از سوی دیگر شواهد تاریخی نشان می‌دهند که حتی تمدن‌های آزتک در آمریکای مرکزی که از سایر نقاط جهان جدا شده بودند، در قرن پانزدهم از آجرهای خشتی خشک شده‌ای که با کاه نیز ساخته شده می‌شدند، استفاده می‌کردند. آن‌ها از آجرها برای ساختن بسیاری از اهرام آزتک استفاده کرده‌اند که هنوز هم پابرجا هستند.
استفاده از آجر در یکی از مشهورترین تمدن‌های تاریخی یعنی تمدن روم نیز قابل مشاهده است. رومی‌ها از آجر پخته برای همه چیز، از قلعه‌ها و مراکز فرهنگی گرفته تا طاق‌های ساده، به خوبی استفاده می‌کردند.
در قرون وسطی، کارگران خاک رس را خمیر می‌کردند و سپس آن‌ها را در قالب‌های چوبی قرار می‌دادند. خاک رس اضافی را پاک کرده و در نهایت آجر شکل گرفته شده را از قالب خارج می‌کردند.
تا سال 1885 همچنان آجرها با دست ساخته می‌شدند اما انقلاب صنعتی همه چیز را تغییر داد. ظرفیت تولید آجر افزایش پیدا کرد و در نتیجه هزینه ساخت و ساز هم کاهش پیدا کرد. روز به روز آجرسازی در سرتاسر جهان پیشرفت کرد. در دهه 1920 ماشین‌های آجرسازی می‌توانستند روزانه 12000 آجر تولید کنند. همچنین بسیاری از آسمان خراش‌های اولیه آمریکایی با آجر ساخته شده‌اند. یک مثال خوب برای این ادعا، امپایر استیت است با 10 میلیون آجر ساخته شده است!
مرحله دیوارچینی
در دیوار چینی ساختمان‌ها، از مصالح متعددی استفاده می‌شود. این مصالح شامل آجر، بلوک‌های مختلف سیمانی، سفالی و اتووکلاو می‌شود. برای چیدن دیوار با استفاده از ملات یک ردیف (یا به اصطلاح رج) چیده می‌شود.
انواع مختلفی از دیوارچینی در معماری وجود دارد. اینکه چه مصالحی در این مرحله به کارگرفته شوند یا به چه شکلی چیده شوند به موارد مختلفی بستگی دارد. گاهی وقتی صحبت از آجر چینی می‌شود منظور آجرچینی نما است. این نوع آجر چینی در معماری سنتی دیده می‌شود. اما رایج‌ترین آموزش آجر چینی دیوار که در فضای مجازی راجع به آن صحبت می‌شود، آجرچینی دیوارهای ساختمان است که در ظاهر ساختمان مشخص نیستند.
در دیوارچینی، هم آجر می‌تواند استفاده شود و هم سنگ و یا بلوک‌های سیمانی. هر کدام از ای مصالح ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند که با توجه به شرایط سازه از آن‌ها می‌توان استفاده کرد. البته امروزه بلوک‌های سیمانی به علت وزن پایین‌تری که دارند بیشتر از موارد دیگر در ساخت ساختمان‌ها به کار می‌روند.
از دیگر مصالح وابزارهایی که در تمامی دیوارچینی‌ها به کار می‌روند، می‌توان به ملات ماسه و سیمان، شمشه، شاقول، کمچه و تخته ماله اشاره کرد.
انواع دیوار در آجرچینی
یکی از مواردی که بر روی نحوهی دیوارچینی تاثیر می‌گذارد، نوع دیوار مد نظر است. دیوارها در ساختمان به انواع مختلفی اعم از باربر و غیرباربر تقسیم می‌شوند.
- دیوار باربر
دیوار باربر، دیواری است که هم وزن خود را تحمل می‌کند و هم وزنی که از طبقات بالایی به آن انتقال داده می‌شود. در دیوارچینی این نوع دیوار، باید از آجر مرغوب و ملات ماسه و سیمان و یا ملات باتارد استفاده کرد. ضخامت دیوار باربر باید حداقل 20 سانتی متر باشد. - دیوار غیرباربر
دیوار غیرباربر بر خلاف دیوار باربر جز وزن خود، بار دیگری را تحمل نمی‌کند. این نوع دیوار در مرحله‌ی تیغه‌چینی ساخته می‌شود.
در دیوار چینی چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
شاید دیوارچینی مرحله‌ی به ظاهر ساده‌ای باشد اما اگر به درستی و با رعایت اصول لازم انجام نشود، خساراتی را به ساختمان وارد می‌کند. در این بخش به ذکر برخی از این نکات می‌پردازیم:
- دیوارچینی باید بعد از اتمام مرحله‌ی اسکلت‌بندی شروع شود. یکی از مواردی که بر شروع زمان دیوارچینی تاثیرگذار است، دمای هوا است. بهتر است دیوارچینی در شرایط آب و هوایی گرم انجام شود. دما نباید کمتر از 5 درجه باشد اما اگر قرار است در شرایط آب و هوایی سرد دیوارها چیده شوند، باید برای گرم ماندن پوشیده شوند تا آسیب نبینند.
- قبل از شروع دیوارچینی باید محل دیوار عاری از هر گونه گیاه باشد.
- اگر مصالح به کار برده شده در دیوارچینی آجر است، باید قبل از آنکه روی هم چیده شوند، به مدت 60 دقیقه در آب قرار بگیرند. این کار باعث می‌شود که ملات به خوبی به آجر بچسبد البته آجرها بعد از اینکه در آب خیسانده شدند باید بلافاصله چیده شوند.
ممکن است برخی فکر کنند که بعد از چیدن دیوار، می‌توان با آب آن را خیس کرد. این کار غلط است و نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه آسیب هم می‌تواند بزند.
- دیوارچینی باید به طور کامل قائم و ابتدا و انتهای آن در یک راستا قرار گرفته باشد.
- ضخامت آجرها باید حداقل 10 میلی متر و حداکثر 12 میلی متر باشد.
