یکی از مصالح الزامی در صنعت ساختمان گچ است. سازه به هر شکلی که باشد گچ در شکل‌های مختلفی در آن استفاده می‌شود. در این نوشتار می‌خواهیم راجع به گچ و تمامی نکات لازم مرتبط به آن صحبت کنیم.
گچ
بعد از آنکه مراحلی همچون دیوارچینی تمام می‌شوند، نوبت به گچ‌کاری می‌رسد. مصالح مصرفی در این مرحله گچ است. گچ (به انگلیسی: Plaster) مصالح ساختمانی است که برای پوشش، محافظت و تزئین دیوارها و سقف‌های داخلی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن برای ایجاد قالب‌های معماری مانند گل رز سقفی، قرنیز، کوربل و غیره استفاده کرد.
رایج‌ترین انواع گچ ترکیبی از گچ، آهک یا سیمان با آب و ماسه است. گچ معمولاً به‌صورت پودر خشک تولید می‌شود و سپس با مخلوط کردن در آب قبل از استفاده، خمیری سفت ایجاد می‌کند.
تاریخچه گچ
نوعی از گچ‌بری توسط تمدن‌های بدوی استفاده می‌شده است که سازه‌های بادوام و مقاومی را در برابر آب‌وهوا با استفاده از گل شکل می‌دادند. اهرام مصر دارای گچ‌بری‌هایی هستند که با گچ‌کاری‌های امروزی قابل مقایسه است و 4000 سال بعد همچنان سخت و بادوام باقی مانده‌اند.
صنعتگران یونانی از گچ عمدتاً برای پوشاندن نمای بیرونی معابد و گاهی اوقات داخل معابد استفاده می‌کردند. در طول تاریخ، سقف‌های گچی به طور فزاینده‌ای تبدیل به یک امر زینتی شدند. این مدل سقف‌ها به‌خصوص در دوره‌ی تودور – دوره‌ای در انگلستان از سال 1485 الی 1603 که خاندان تودور بر انگلستان تسلط داشتند – بسیار به چشم می‌آید.
با این حال، استفاده از گچ به‌عنوان وسیله‌ای برای نشان دادن مهارت و بیان هنری در قرن نوزدهم نسبت به قرون گذشته کمتر شد. امروزه گچ همچنان معمولاً به عنوان پوشش سطحی برای دیوارهای داخلی، سقف و گاهی اوقات برای دیوارهای خارجی استفاده می‌شود.
اهداف گچ‌کاری
گچ‌کاری عمدتاً برای اهداف زیر انجام می‌شود:
- محافظت از سطح گچ‌کاری شده در برابر آسیب‌هایی که بر اثر شرایط محیطی مثل باران، باد و خورشید ممکن به وجود بیاید.
- افزایش زیبایی‌شناسی کار و استفاده در موارد تزئینی برای تنوع در دکوراسیون
- پنهان کردن عیوب و نواقص کار
- وظیفه اصلی گچ‌کاری محافظت از سنگ‌تراشی در برابر آسیب با پر کردن ترک‌ها و شکاف‌ها بین یک آجر و آجر دیگر است، بنابراین باعث پایدارتر شدن دیوارها می‌شود.
- عملکرد مهم دیگری که گچ‌کاری می‌تواند انجام دهد این است که دیوارها را ضد آب کند و آنها را تا حد ممکن در برابر عوامل خارجی مانند کپک و رطوبت مصون نگه دارد.
در نهایت، عملکرد زیبایی‌شناختی گچ‌کاری را نباید دست کم گرفت: از طریق استفاده از مواد یا رنگ‌های خاص، حتی قبل از اعمال رنگ، نوع خاصی از رنگ را به دیوارها می‌بخشد. همین امر در مورد انتخاب بافت بنایی نیز صدق می‌کند: بسته به ترجیح خود، می‌توانید تصمیم بگیرید که یک دیوار کاملاً صاف و صیقلی داشته باشید یا یک دیوار خشن‌تر و دانه‌دارتر.
انواع گچ
انواع گچ مورد استفاده در گچ‌کاری دسته‌های مختلفی دارند که بر اساس نوع چسب استفاده شده و نوع محیط مورد نظر طبقه‌بندی می‌شوند. این موارد عبارت‌اند از:
- گچ سیمان
رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع گچی که در ساخت‌وساز استفاده می‌شود، گچ سیمان است. این نوع گچ ترکیبی از ماسه، سیمان و آب است. گچ سیمان در همه جا کاربرد دارد. چه بخواهید در دیوارهای داخلی از گچ استفاده کنید، چه دیوارهای خارجی یا حتی سقف، گچ سیمانی گزینه‌ی مناسبی است.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که سطوحی که با گچ سیمان گچ‌کاری شده‌اند، برای آنکه خوب عمل بیایند و بعداً ترک نخورند به حداقل 7 روز زمان نیاز دارند که با آب عمل بیایند. - گچ آهک
یکی از انواع مخلوط‌های گچ، ترکیب گچ آهک است. در این ترکیب که از آهک و ماسه و آب تشکیل شده، نسبتی که آهک و ماسه دارند با هم مساوی هستند. البته گاهی برای آنکه استحکام این نوع گچ افزایش پیدا کند به آن سیمان هم اضافه می‌شود.
آهک مورد استفاده در این نوع گچ باید از نوع آهک چرب باشد. اگر از آهک هیدرولیک استفاده شود ممکن است بعدتر در سطح گچ‌کاری شده، تاول‌هایی به وجود بیاید.
از موارد دیگر که به گچ آهک استحکام بیشتری می‌دهد و باعث بیشتر شدن چسبندگی آن می‌شود، گلال و کنف خرد شده است. - گچ گلی
اگر می‌خواهید خانه‌ای با مصالح ارزان در یک محیط روستایی بسازید و یا سازه‌ی شما موقت، صرف هزینه‌ی بالا چندان منطقی نیست. به همین دلیل از گچ گلی استفاده کنید هم نسبت به انواع دیگر گچ از قیمت پایین‌تری برخوردار است و هم کارایی لازم برای اهداف شما را دارد.
گچ گلی از خاک رس و ماسه تشکیل شده است. البته باید دقت داشته باشید که خاک رس استفاده شده عاری از هرگونه علف، خار و خاشاک، سنگ‌ریزه و… باشد.
فرایند گچ‌کاری در ساختمان
بعد از آنکه در آجرچینی دیوارکشی انجام گرفت، نوبت به گچ‌کاری می‌رسد. در این مرحله با استفاده از ابزارهایی همچون ماله و همچنین ملات گچ فرایند گچ‌کاری انجام می‌شود. البته گاهی نیز دیوار قبلا گچ‌کاری شده است و فقط قسمت‌هایی نیاز به تعمیر دارد. برای تعمیر، ابتدا قسمتی که باید تعمیر شود تمیز شده و سپس لایه‌ای از گچ روی آن کشیده می‌شود.
کلام آخر
از اینکه تا انتهای مطلب همراه ما بودید، متشکریم. شما می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
